Thị trường bán lẻ kỳ vọng chuyển động khởi sắc hơn 
Với đặc trưng phụ thuộc vào tính chu kỳ của nền kinh tế, sau năm 2023 bị ảnh hưởng nặng nề bởi bối cảnh khó khăn chung, sức cầu giảm và mức độ cạnh tranh gay gắt diễn ra trên thị trường qua cuộc đua hạ giá, 8 tháng đầu năm 2024, dù tốc độ phục hồi không quá nhanh, thị trường bán lẻ bước đầu dần có những tín hiệu khả quan. Theo số liệu từ Tổng cục Thống kê, tiêu dùng cuối cùng nửa đầu năm 2024 tăng 5,78% so với cùng kỳ năm ngoái (trong khi cùng kỳ năm 2023 tăng 2,68%). Còn theo kết quả khảo sát của Vietnam Report, tỷ lệ doanh nghiệp (DN) bán lẻ có doanh thu tương đương hoặc cao hơn đạt 74,6% trong khi 66,3% số DN duy trì và cải thiện lợi nhuận so với cùng kỳ năm trước. 
Mặc dù số lượng DN ghi nhận hiệu quả kinh doanh bằng hoặc vượt năm 2023 chiếm đa số nhưng mức tăng hầu như chỉ nhích nhẹ ở mức khiêm tốn và vẫn còn 25,4% số DN sụt giảm doanh thu, hơn một phần ba số DN có lợi nhuận kém hơn. Tốc độ chuyển trạng thái của thị trường cũng chưa thực sự mạnh mẽ. Theo Tổng cục Thống kê, doanh thu bán lẻ hàng hóa 8 tháng đầu năm 2024 ước đạt 3.199,7 nghìn tỷ đồng. Dù ghi nhận mức tăng trưởng dương (+7,3% so với 8 tháng đầu năm 2023) nhưng vẫn chưa bằng tốc độ tăng trưởng của cùng kỳ giai đoạn 2022-2023, cho thấy thị trường bán lẻ cần thêm các nỗ lực mạnh mẽ và giải pháp đột phá để thúc đẩy, tăng tốc quá trình phục hồi. 
Đáng chú ý, mặc dù vẫn đối mặt với một số thách thức mang tính hệ thống, bức tranh tổng thể của ngành bán lẻ được dự báo có tiềm năng bứt phá hơn trong những tháng tiếp theo, trên cơ sở ổn định và triển vọng phục hồi của nền kinh tế Việt Nam, cũng như xu hướng nhộn nhịp hơn trong thời gian cao điểm cuối năm của thị trường này. Cùng đó, tác động của chính sách tiền tệ và tài khóa nới lỏng được triển khai trong giai đoạn 2023-2024, các biện pháp kích cầu tiêu dùng được Chính phủ đẩy mạnh và bối cảnh niềm tin thị trường dần phục hồi sẽ hỗ trợ sức mua từng bước cải thiện mạnh mẽ hơn trong nửa sau của năm 2024. Kết quả khảo sát tiến hành trong tháng 9/2024 của Vietnam Report ghi nhận phần lớn người tiêu dùng thể hiện niềm tin vào việc nền kinh tế Việt Nam đang vận động theo chiều hướng tích cực với xu thế chuyển giao sang giai đoạn phục hồi và tăng trưởng ngày càng rõ nét. Tỷ lệ người tiêu dùng đánh giá tình hình tài chính của bản thân khả quan hơn trong 12 tháng tới đạt 69,9% và sự lạc quan này được kỳ vọng có thể đưa mức tiêu dùng cải thiện hơn trong tương lai.
Những yếu tố định hình thị trường bán lẻ
Năm 2024, nền kinh tế Việt Nam trong giai đoạn từng bước chuyển sang pha phục hồi với sự cải thiện rõ rệt ở nhiều chỉ số. Tốc độ tăng trưởng GDP bứt phá vượt kỳ vọng, lạm phát trong tầm kiểm soát, trong khi tỷ giá được dự báo sẽ ổn định hơn trong những tháng tới và có xu hướng hạ nhiệt trước động thái cắt giảm lãi suất của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed). Đây là cơ sở được kỳ vọng sẽ tạo môi trường thuận lợi, kích thích tiêu dùng và ngành bán lẻ. Đặc biệt, hoạt động du lịch tiếp tục tăng trưởng mạnh, số lượng du khách di chuyển bằng máy bay dự kiến sẽ vượt qua con số của năm 2019, mang lại tiềm năng cho bán lẻ tại sân bay và hàng miễn thuế.
Theo đó, các chính sách từ Chính phủ như thuế, quản lý thương mại, thúc đẩy phát triển cơ sở hạ tầng và chính sách hỗ trợ DN sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc kích thích tăng trưởng thị trường tiêu dùng của Việt Nam, tác động trực tiếp đến hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp bán lẻ. Kết quả khảo sát của Vietnam Report đã ghi nhận một số kiến nghị của doanh nghiệp đối với Chính phủ nhằm hỗ trợ thị trường bán lẻ Việt Nam phát triển mạnh mẽ hơn. Dẫn đầu là nhu cầu hoàn thiện hệ thống hành lang pháp lý, minh bạch hóa thông tin và tạo môi trường cạnh tranh công bằng với tỷ lệ 83,3%. Các DN cũng kiến nghị Chính phủ ưu tiên tiếp tục đẩy nhanh việc rà soát, sửa đổi, xây dựng và hoàn thiện một số văn bản quy phạm pháp luật phục vụ công tác quản lý nhà nước trong lĩnh vực thị trường trong nước bảo đảm phù hợp với tình hình thực tiễn, đảm bảo sự kiểm soát ở mức độ thích hợp của nhà nước, lợi ích của nhà bán lẻ cũng như các lợi ích công cộng liên quan. Đặc biệt, Nghị định 24/2012/NĐ-CP về quản lý thị trường vàng được kiến nghị cần sớm sửa đổi để phù hợp với tình hình thị trường, hoàn thiện khuôn khổ pháp lý cho việc quản lý hoạt động kinh doanh vàng đảm bảo bám sát chủ trương, đường lối của Đảng, chỉ đạo của Chính phủ, trên cơ sở tiếp thu có chọn lọc kinh nghiệm quốc tế. Khi hệ thống pháp lý ngày càng hoàn thiện, các DN sẽ giảm thiểu rủi ro và tăng cường niềm tin trong đầu tư và phát triển.
Ngoài ra, đơn giản hóa thủ tục hành chính và hỗ trợ DN trong chuyển đổi số cũng được hai phần ba số DN bình chọn nằm trong số những giải pháp cần được ưu tiên. Trong khi đó, hơn một nửa số DN kiến nghị cần tiếp tục hỗ trợ kích cầu tiêu dùng với các chính sách miễn, giảm thuế, phí, đảm bảo thu nhập cho người lao động, thúc đẩy tín dụng tiêu dùng nhằm gia tăng sức mua. Đồng thời, cần đẩy mạnh chương trình đầu tư xây dựng hạ tầng thương mại, cơ sở hạ tầng quy hoạch và phát triển lĩnh vực logistics (với trọng tâm về hạ tầng giao thông vận tải) tạo điều kiện thuận lợi cho lưu thông hàng hóa. Bên cạnh đó, việc kiểm soát chặt chẽ thị trường hàng hóa, tăng cường kiểm soát thị trường để chống hàng giả, hàng nhái không chỉ bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng mà còn góp phần tạo ra sự công bằng trong cạnh tranh cần tăng cường triển khai, trong khi các gói hỗ trợ tín dụng và ưu đãi đầu tư là đòn bẩy quan trọng giúp các DN vượt qua khó khăn tài chính, thúc đẩy mở rộng quy mô và phát triển dài hạn cũng được kiến nghị. Với những giải pháp đồng bộ, sự phối hợp chính sách ngày càng hiệu quả, các DN hy vọng sức mua sẽ được cải thiện và thị trường sẽ lấy đà tăng trưởng trong thời gian tới.

Minh Đức